Ongeveer 5 jaar geleden bestond er nog de gemeente Helden, het zat geprangd tussen de Limburgse bossen en de meanderende Maas. 5300 inwoners met als gemeenschappelijke voertaal het Heldens. Maar Helden is niet meer. Helden moest worden gefusioneerd met Peel en Maas. Zo gaan die dingen en zo was het Goodbye Helden.
Ongeveer 5 jaar geleden kwamen twee jonge mannen – één Belg en één Nederlander – op het idee om Nieuwe Helden op te richten. Ik vermoed niet als eerbetoon aan de toen net gestorven Limburgse Gemeente. Want Helden en Nieuwe Helden hebben namelijk niets met elkaar gemeen. Nieuwe Helden is niet ruraal, niet gezapig, niet Limburgs en al helemaal niet klein.
Nieuwe Helden is stedelijk, groots, kosmopolitisch. Nieuwe Helden moest van in de beginne een beweging worden, een energiestroom met heftig aanzuigende werking. Een welriekende creatieve wervelwind, een revolutie in het kwadraat. Een boost voor het theaterwezen, vergelijkbaar met de intrede van Red Bull in het uitgaansleven. Weg oude knarren, weg repertoire, weg lelijke theatermuren en – Piet, voor ik het vergeet, wil jij bij ons in het bestuur?
Een aantal onder u zou nu kunnen besluiten dat die hedendaagse urbane hippe eigenschappen die gelden voor nieuwe Helden ook toepasbaar zijn op de individuele leden van het bestuur. Geachte mede bestuursleden, ik excuseer me uitvoerig voor het doorprikken van die droom. Er spelen andere krachten.
Lucas leerde ik kennen toen ik hier tien jaar geleden rondliep als programmeur. Lucas zat hier nieuwsgierig, wijsneuzerig Aagje te spelen aan de balie en ik probeerde als missionaris alias spekpater Vlaamse kunsten in Nederlandse overvoede keeltjes te proppen. Met succes, ik wil mezelf zeker niet onderuit halen. Maar het was toch niet zoals Lucas, die op de toneelschool en daarbuiten artistieke, inhoudelijke en amoureuze successen aan zijn lans aan het rijgen was.
Ik herinner me mijn mild-kritische houding ten opzichte van Lucas werk. Enthousiast voor de inzet en het grote gebaar, kritisch voor het inhoudelijk discours. De eerste reactie was dan ook verbazing toen hij mij vroeg om bij het bestuur te komen.
Het eerste bestuur bestond uit Loes van der Pligt als voorzitter, Sacha van Tongeren, Barbara Voermans en mezelf. Al snel bleek dat Nieuwe Helden ons allemaal had gekozen omwille van die mild kritische houding. We hadden een beetje de: ja-ze-hebben-wel-iets wat-ons-charmeert-maar-ze-moeten-toch- niet-denken-dat-we- zomaar-van-onze-sokken-te-blazen-zijn-houding
Nu na vijf jaar tijd mogen we stellen, dat we toch al een paar keer van sokken hebben moeten wisselen.
- Er staat, dat woord staan mag echt wel de nodige nadruk krijgen want er staat echt iets. Er staat een structuur die op inhoudelijk artistiek en zakelijk niveau de toekomst aan kan. Daar hebben ze hard aan gewerkt. En hier dient Wouter zeker te worden vermeld. Hij heeft zich ontwikkeld van onervaren broekje naar een stevige mentor die nu zelf broekjes en rokjes opleidt.
- Nieuwe Helden doet veel. Ik zeg bewust niet: Nieuwe Helden doet veel en van alles want dat lijkt alsof er een ratjetoe aan ideeën bij elkaar wordt gegooid. Niets van dit alles. Met stevig bediscussieerd beleid door heen de afgelopen vijf jaar wordt zowel in de theaterzaal gewerkt als de openbare ruimte bespeeld. Lucas is stadskunstenaar in Den Bosch, hij maakt installaties, bevraagt bejaarden en boeren, lonkt naar de grote zaal en heeft volgens het Groene Boekje als enige in heel Nederland recht op zes puntjes achter elke opsomming. En dit uiteraard om de veelheid van al zijn projecten en nevenactiviteiten correct weer te geven.
- Nieuwe Helden is ook echt een beweging geworden waarbij ook anderen kansen krijgen om projecten op te zetten. Onder de noemer Togather brengt nieuwe helden creatoren uit tal van disciplines samen. Nieuwe helden verbindt, breidt uit, telt op en vermenigvuldigt.
- En tot slot Nieuwe Helden heeft visie. Ik duik even in de oude doos, al was het maar als bewijs dat ik echt niet omwille van mijn hippe eigenschappen tot bestuurslid werd gevraagd. Pierre H. Dubois schreef in 1968 een boekje met als titel: het binnenste buiten. Ik vond het ooit op een rommelmarkt en puur voor de titel kocht ik het.
Nieuwe Helden brengt het binnenste weer buiten. Nieuwe Helden zoekt datgene wat verborgen blijft. Ik heb het over de werkelijke gegevens van een onzichtbare realiteit. Eenzaamheid, vervreemding en geweld om er maar enkele aspecten van te benoemen.
Hoe kunnen we die binnenkant van onze werkelijkheid laten zien? Die vraag houdt iedereen bezig in het theater. De één om er angstig van weg te kruipen en te doen alsof de vraag niet bestaat. De ander om ervoor te vluchten en alles te vermijden wat tot confrontatie dwingt. En tenslotte zijn er nog de dappere strijders die er zich voor open stellen met alle risico’s die daarmee gepaard gaan. Het is zich open stellen zonder richtingaanwijzers, zonder houvast, zonder beveiligingskoord.
We moeten aanvaarden dat er geen antwoord is op de vraag wat men moet doen. Die vaststelling is geen reden tot wanhoop of moedeloosheid. Het is enkel een nuchter feit dat theatermakers de noodzaak oplegt, de noodzaak om te handelen, ook al is de situatie complex.
Ik citeer Pierre H Dubois ook even letterlijk, de brave man verdient het en de parallel met nu is te opvallend. Het maniakale zoeken naar nieuw publiek en nieuwe toneelvormen heeft de werkelijke kwestie verduisterd. Wat in het theater moet worden gevonden is een nieuwe behoefte, een nieuwe opgave, een nieuwe en betere reden waarom duizenden mensen, die nu vastgekleefd zitten aan kassuccessen of neergevlijd liggen in hun bioscoopstoelen, deze afleidingen zouden opgeven en aandacht gaan schenken aan het levende theater.
Nieuwe Helden maakt levend theater, creëert nieuwe behoeftes, verzint nieuwe opgaves om duizenden vastgekleefde mensen tot actie aan te zetten en het theater of de openbare ruimte te gaan bevolken.
Nieuwe Helden leeft, is jong en aantrekkelijk. En dit is een stukje steekhoudende logica. Nieuwe Helden is een beweging waar wij allen deel van uitmaken. Dus als zij jong en aantrekkelijk zijn dan zijn jullie dat ook. Althans voor vanavond. Geniet ervan beste mensen. Leef en feest.
Lucas, Wouter en Bas. Dikke proficiat en geniet van dit feest!