Een ode aan de betrokkenheid van de jeugd bij biodiversiteit in het water
Ze staan aan het begin van al het leven op aarde. Ze leven in al ons water en zorgen samen onder invloed van licht door fotosynthese voor meer dan de helft van al het zuurstof. We hebben het over: microben (en dan vooral de algen en bacteriën die aan fotosynthese doen). Voor het Amsterdam Light Festival (ALF) creëert Company New Heroes samen het Wetenschapsknooppunt van de UvA en ARTIS Micropia het project The Water We Breathe. Samen met honderden Amsterdamse kinderen duiken we in de wereld van de onzichtbare maar onmisbare zuurstof producerende microben.
In een drieledig verhaal onderzoeken en tonen we de ongekende schoonheid van de biodiversiteit in het Amsterdamse water. Er leven tienduizenden microben die aan het begin staan van de vitale processen van de stedelijke natuur. Als we hier goed zorg voor dragen zorgen ze voor onze zuurstof, zodat wij schone lucht kunnen ademen.
“20 jaar onderzoek op 26 meetpunten in de wereld laat zien: elk jaar 25 miljard ton minder zuurstof in atmosfeer”
Onderzoeksrapport Universiteit van East Anglia
Educatieproject Algen in de Spolight
Met The Water We Breathe betrekken we 30 verschillende scholenklassen en bereiken we honderden kinderen met een kunstzinnig, educatief en onderzoeksproject waarin de wereld van het onzichtbare en onmisbare centraal staat. De microbiologen van de UvA laten ons weten dat er zo’n 10.000 verschillende soorten algen in het Nederlandse water leven. Blauw algen en groene algen zijn de bekendste. Een goede hoeveelheid zuurstof in het water kan bereikt worden door een gezonde balans tussen in het water aanwezige nutriënten enerzijds en macro waterleven als vissen en vogels anderzijds. Deze biodiversiteit is van vitaal belang voor de stedelijke ecologie maar zuurstofrijk water zorgt er ook voor dat de mens kan ademen omdat algen onder invloed van licht zuurstof afgeven aan de atmosfeer.
“Blauwalgen hebben een slechte reputatie maar worden te gemakkelijk over één kam geschoren. Ze zijn verantwoordelijk voor zuurstof in de atmosfeer, 3 miljard jaar geleden, waardoor andere levensvormen konden ontstaan. De invloed van licht is enorm maar verschilt ook nog per bacterie. Daarom is interessant om zuurstof in water te onderzoeken en hoe ze op licht reageren.”
Hoofddocent Microbiologie UvA Dr. Petra Visser
Het grootste kinder water burgeronderzoek van Amsterdam ooit
Tijdens het burger wateronderzoek, dat samenvalt met het educatietraject, laten we honderden kinderen de invloed van licht op het zuurstofgehalte in Amsterdams water onderzoeken. Samen met het Wetenschapsknooppunt van de UvA trekken we langs de scholen met een rondreizend lab. Kinderen brengen een zelf verzameld beetje water mee naar de klas en doen zuurstof proefjes. In ARTIS Micropia leren de kinderen meer over zuurstof producerende microben en bekijken ze deze organismen door de microscoop. Ze leren niet alleen hoe de algen zuurstof maken maar brengen ook voor het eerst in kaart wat de diversiteit van het leven in het Amsterdamse water is.
Gedurende een periode van eind juli t/m oktober zal daarnaast een groep echte onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam langs verschillende wateren in Amsterdam gaan om met geavanceerde meetapparatuur zuurstofafgifte aan de lucht te meten. Dit zal later gevisualiseerd worden in een ‘water/zuurstof- kaart van Amsterdam’.
“99% van al het oppervlakte van de aarde is diepzee. Het is niet het zwerfvuil en plastic waar de experts van de diepzee zich het meeste zorgen over maken maar het verdwijnen van zuurstof.”
Dr. Katja Peijnenburg, plankton specialist van de UvA
Ode aan de betrokkenheid van de jeugd bij biodiversiteit
Alle onderdelen van The Water We Breathe komen samen in een lichtkunstwerk, vormgegeven door Pascal Leboucq. In verschillende visuele uitingen vertellen we het verhaal van zuurstof in het Amsterdamse water, de microben die daarvoor zorgen en de afgifte van zuurstof aan ons allemaal. Het werk zal te zijn zijn bij de Plantage Muidergracht en twee uitingen.
1. Een oer-formule
Bezoekers van het ALF volgen een WhatsApp gestuurde wandelroute. Vanaf de wandelroute licht het beeld van The Water We Breathe op.
Ontwerp van Pascal Leboucq
De letters zijn opgebouwd uit alle bakjes, gevuld met de water samples die de kinderen naar de les brachten om te onderzoeken. De kleurverschillen in het water geven aan hoeveel zuurstof de kinderen vonden in het water. Hoe meer zuurstof hoe meer diversiteit aan leven!
2. The biggest children water research
Bij het vervolg van de route wordt het tweede werk gecommuniceerd. Een visualisatie waarop het door kinderen en onderzoekers gemeten zuurstofgehalte in Amsterdamse wateren inzichtelijk wordt gemaakt. Met verschillende oplichtingen is te zien hoeveel zuurstof waar is gevonden en vooral welke bijdrage het levert aan de biodiversiteit van Amsterdam.
“Een derde van Amsterdam bestaat uit water. Nu hebben we er een oppervlakkige relatie mee: we varen er op en zwemmen er in. Maar het water is veel rijker! Het is een enorme bron van leven én schone lucht voor de stad. Als we er tenminste goed zorg voor dragen.”
Jasper, Stichting Nieuwe Helden
Opening: presentatie van onderzoek en onthulling kunstwerk
Alle kinderen die via het kinderproject hebben meegedaan worden uitgenodigd voor de opening van de editie. Een aantal van hen zal het burgeronderzoek toelichten en de resultaten presenteren. Het kinderkunstwerk wordt door alle aanwezige kinderen groots geopend. Opening zal in samenwerking van alle betrokken partners worden vormgegeven en verder uitgedacht.
“Amsterdammers leven een jaar korter door matige lucht in de stad”
GGD Amsterdam
Het kunstproject The Water We Breathe staat voor de zoektocht naar nieuwe omgangsvormen tussen mens en natuur, natuur en stad, en vooral de betrokkenheid van de jeugd daarbij. We zijn op een uniek punt in de geschiedenis van onze planeet en al het leven daarop. Als we geen goede zorg dragen voor de balans tussen de behoeften van de mens en van de natuur, hebben onze kinderen en hun kinderen steeds minder zuurstof. Daarnaast is het beeld een ode aan de mogelijkheden van algen en het belang ervan voor de mens de komende decennia. Het werk staat voor de kracht van biodiversiteit in het water, die het leven, natuur, toekomst, techniek en jeugd nodig heeft om te kunnen bestaan.
Concept: Jasper van den Berg & Lucas De Man
Design: Pascal Leboucq
In samenwerking met:
Amsterdam Light Festival, Juf op Straat, Wetenschapsknooppunt Amsterdam, Universiteit van Amsterdam, ARTIS Micropia en Pavlov Publiceert
Met dank aan:
BankGiro Loterij Fonds